با افزایش عمر گیاه، ساقه چوبی و رنگ آن قهوه‌ای می‌شود. برگ‌ها بلند ونیزه‌ای شکل می‌باشند. برگ‌های پایینی دارای دمبرگ بلند هستند در حالی که برگ‌های قسمت فوقانی ساقه، دمبرگ کوتاهی دارند. سطح فوقانی و تحتانی برگ‌ها پوشیده از کرکهای ظریف می‌باشد. گل‌ها به رنگ بنفش متمایل به آبی، صورتی یا سفید و به صورت مجتمع در قسمت فوقانی ساقه‌ها روی چرخه‌های مخصوصی مشاهده می‌شوند. روی هرچرخه 8-5 گل وجود دارد میوه فندقه و به رنگ قهوه‌ای روشن یا تیره‌است. قطر تاج گیاه حدود ۵۵ سانتی‌متر است. وزن هزار دانه 61/55 گرم و طول دوره جوانه زنی 12 روز می‌باشد. این گیاه از راسته لب‌گلی‌ها ( Lamiales ) و تیره نعنائیان ( Lamiaceae ) است.

طریقه ( روش ) پرورش مریم گلی

پرورش پرورش مریم گلی باید در زمین‌های اصلاح شده، قابل نفوذ، حاصلخی و نسبتاً مرطوب صورت گیرد. بهترین رشد آن در خاکهای رسی غنی و زهکش دار صورت می‌گیردو اراضی رو به آفتاب را ترجیح می‌دهد. گیاهی است مدیترانه‌ای که در طول رویش به گرما و هوای خشک نیازدارد. مقاومت آن بر گرما زیاد است. این گیاه در زمستان در دمای پایین‌تر از 15- درجه سانتیگراد دچار سرمازدگی شده و طی 6-5 روز خشک می‌شود. هوای گرم و خاک‌هایی با بافت متوسط که حاوی مقادیر مناسبی ترکیبات کلسیم باشند برای آن مناسب است؛ و در افزایش مواد موثره نقش زیادی دارد. خاکهای شنی و فقیر از عناصر غذایی، مناطق سرد و رطوبت فراوان از عوامل محدودکننده رشد این گیاه هستند. محدوده pH خاک برای کشت مریم گلی 2/8-9/4 است که pH مناسب آن 4/6 می‌باشد. این گیاه 7-5 سال عمر می‌کند و تا 4 سال بازدهی اقتصادی دارد. بذر در درجه حرارت 15-12 سانتی گراد شروع به رویش می‌کنند.

ترکیبات شیمیایی مریم گلی

اسانس (توژان حدود 50 درصد)، مواد تلخ و دی ترپن، فلاونوئید، اسیدهای فنولیک، تانن

مواد موثر

• پلی فنول
• فیتو استروژن
• توژون
• رزمارینیک اسید
• اولئانیک اسید
• سابینن ( 16/19 درصد )، بتا-پینن ( 19 درصد )، آلفا-پینن ( 30/16 درصد )، آلفا-ترپینولن ( 41/14 درصد )، ۱،۸-سینئول ( 86/10 درصد ) و لیمونن ( 73/3 درصد ) بالاترین مقدار ترکیبات فرار این گیاه را تشکیل دادند. 58 ترکیب فرار در گیاه مریم‌گلی ارغوانی شناسایی شد. بیشترین میزان ترکیبات فرار گیاه مریم‌ گلی ارغوانی به ترتیب کامفن ( 85/28 درصد )، آلفا-پینن ( 33/12 درصد )، کامفور ( 73/10 درصد )، لیمونن ( 1/9 درصد )، ۱،۸-سینئول ( 47/5 درصد )، بتا-پینن ( 58/4 درصد ) و بورنیل استات ( 75/3 درصد ) بود. بخش اصلی ترکیبات فرار گیاهان مریم‌گلی لبه ‌دار و ارغوانی از نوع مونوترپن‌ها ( به ترتیب 57/91  و 28/84 درصد ) و سزکوئی ‌ترپن‌ها ( به ترتیب 12/5 و 58/7 درصد ) بودند.

موارد مصرف

از مریم گلی در طب سنتی برای درمان اختلالات دستگاه گوارش مانند نفخ و اسهال و به صورت غرغره در بهبود التهاب دهان و حلق و خون‌ریزی لثه استفاده می‌شود. امروزه مریم گلی به عنوان آنتی باکتریال، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد تعرق، پایین آورنده فشار خون، ضد التهاب، قابض، افزایش دهنده اشتها و مدر مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پیکر رویشی این گیاه در تهیه قطره خوراکی و عصاره‌هایی جهت استفاده موضعی استفاده می‌شود. قطره خوراکی که از این گیاه تهیه می‌شود، در کاهش تعرق و گُرگرفتگی در دوران یائسگی مؤثر است. همچنین عصاره‌های موضعی به دست آمده، کمک به بهبود آکنه و تبخال می‌کنند.

مکانیسم اثر

• مواد فیتواستروژنی موجود در گیاه مریم گلی موجب کاهش تعرق و گرگرفتگی، به ویژه در زنان یائسه می‌گردد و همچنین اسیدهای فنولی موجود در آن مانند رزمارینیک اسید سبب مهار ترشح عرق می‌شود. مریم گلی با داشتن خاصیت آنتی باکتریال و ضد التهابی می‌تواند درمان مناسبی برای بیماری آکنه ولگاریس باشد.
• عصاره گیاه مریم گلی سبب مهار رشد باکتری‌های Propionibacterium acnes و Staphylococcus aureus که از مهم‌ترین پاتوژن‌های دخیل در ایجاد آکنه هستند، می‌شود. اثر آنتی باکتریال این گیاه مشابه تأثیر داروهای آزلائیک اسید و بنزوئیل پراکسید می‌باشد.
• اولئانیک اسید موجود در عصاره مریم گلی با مکانیسمی مشابه اینترفرون آلفا سبب اختلال در همانندسازی ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 و در نتیجه مهار مراحل اولیه چرخه عفونت زایی آن می‌شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد عصاره این گیاه در زمان اتصال ویروس به سلول‌ها، با تداخل در پوشش ویریونی ویروس از اتصال و ورود این عوامل به داخل سلول‌های میزبان و آلوده کردن آن‌ها جلوگیری کرده و سبب کاهش تشکیل پلاک ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 می‌شود.
• همچنین ترکیبات فنولیک موجود در گیاه مریم گلی مانند فلاونوئیدها، تانن‌ها و مشتقات کافئیک اسید با اشغال کردن رسپتورهای موجود در سطح ویروس از اتصال ویروس به سلول‌های میزبان جلوگیری کرده و موجب غیرفعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس می‌شوند.